Jak przygotować się do kolonoskopii – praktyczny poradnik dla pacjenta programu badań przesiewowych raka jelita grubego

Dlaczego warto dobrze przygotować się do kolonoskopii?

Kolonoskopia to jedno z najważniejszych badań endoskopowych stosowanych w diagnostyce i profilaktyce raka jelita grubego. Uczestnicy programu badań przesiewowych raka jelita grubego, realizującego program profilaktyki raka jelita grubego, mogą wykonać to planowane badanie bezpłatnie.
Aby wynik był wiarygodny, a zabieg diagnostyczny przebiegł sprawnie i bezpiecznie, konieczne jest właściwe przygotowanie do kolonoskopii. Obejmuje ono zarówno odpowiednią dietę przed kolonoskopią, jak i przyjmowanie preparatu Fortrans, który oczyszcza jelita przed badaniem.

Wskazania do kolonoskopii i konsultacja z lekarzem

Kolonoskopię kieruje lekarz – najczęściej lekarz prowadzący z zakresu gastrologii lub lekarz POZ. Wskazania do kolonoskopii obejmują:

• podejrzenie lub objawy raka jelita grubego (np. krew w stolcu, utrata masy ciała, anemia, bóle brzucha),
• obecność polipów lub nowotworów w rodzinie,
• przeciwwskazania do badania przesiewowego w innej formie,
• kontrolę po wcześniejszym zabiegu.

Zanim zostanie ustalony termin badania, konsultacja z lekarzem jest niezbędna, aby ustalić ewentualne przeciwwskazania do kolonoskopii, omówić przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych, a także sposób odstawienia niektórych preparatów.

Dieta przed kolonoskopią – co można, a czego unikać?

Przygotowanie do kolonoskopii rozpoczyna się 3–5 dni przed planowanym badaniem. W tym czasie obowiązuje dieta bezresztkowa, zwana też dietą ubogoresztkową. Jej celem jest przygotowanie jelita do oczyszczenia poprzez ograniczenie błonnika i produktów, które pozostawiają resztki w przewodzie pokarmowym.

Dozwolone produkty:

• białe pieczywo, makaron i ryż,
• chude mięso (gotowane lub duszone),
• buliony, kleiki, zupy przecedzone,
• klarowne soki bez miąższu,
• herbata, woda, napoje izotoniczne.

Produkty zakazane:

• warzywa i owoce ze skórką lub pestkami,
• kasze, pieczywo pełnoziarniste,
• orzechy, nasiona, rośliny strączkowe,
• czerwone mięso, tłuste potrawy.

W dniu poprzedzającym badanie obowiązuje dieta płynna – można spożywać wyłącznie klarowne płyny. Wtedy też zaczyna się przyjmowanie preparatu Fortrans.

Preparat Fortrans – klucz do skutecznego oczyszczenia jelita

Preparat Fortrans to najczęściej stosowany środek przeczyszczający przed kolonoskopią. Jest to proszek, który należy rozpuścić w wodzie i wypić według zaleceń lekarza.
Przyjmowanie preparatu Fortrans rozpoczyna się zwykle dzień przed badaniem – około godziny 16:00–17:00, w zależności od tego, kiedy rozpoczęcie badania godzina została wyznaczona.

• Preparat należy przyjmować powoli, w porcjach – szklanka co 10–15 minut.
• Preparat należy wypijać do momentu, aż wydzieliny z odbytu staną się klarowne.
• Całkowita ilość przyjmowanego preparatu to zwykle 3–4 litry roztworu.
• Jeśli planowane badanie należy wykonać rano, część roztworu można wypić wieczorem, a część wcześnie rano w dniu badania.

Ważne, aby zakończyć przyjmowanie preparatu minimum 3–4 godziny przed rozpoczęciem badania.
W przypadku wystąpienia nudności lub wzdęć – można chwilowo przerwać picie, ale przyjmowanie roztworu preparatu trzeba dokończyć.

Przyjmowanie leków i przygotowanie medyczne

Przed kolonoskopią przyjmowanie leków należy zawsze omówić z lekarzem.

• Jeśli stosujesz leki przeciwzakrzepowe, możesz być poproszony, aby należy odstawić preparaty na kilka dni przed badaniem.
• W przypadku chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca czy nadciśnienie, należy przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza.
• Jeśli przyjmujesz doustne leki, popij je niewielką ilością wody rano w dniu badania (chyba że lekarz zaleci inaczej).

Kolonoskopią należy przyjąć postawę odpowiedzialnego pacjenta – dokładne stosowanie się do zaleceń zapewnia lepszy wynik i bezpieczeństwo.

Jak przebiega badanie i ile trwa kolonoskopia?

Badaniem kolonoskopii zaleca się przejść w warunkach ambulatoryjnych. W zależności od potrzeb i wrażliwości pacjenta może być wykonywane w znieczuleniu ogólnym lub w tzw. analgosedacji (czyli lekkim uspokojeniu z zachowaniem świadomości).

• W przypadku znieczulenia ogólnego należy zgłosić wszystkie choroby i leki przyjmowane na stałe.
• Całe badanie kolonoskopii trwa zwykle od 20 do 40 minut, w zależności od tego, czy wykonywany jest także zabieg terapeutyczny lub biopsja.
• Po wykonaniu badania pacjent może odczuwać lekki dyskomfort, uczucie wzdęcia lub skurcze jelit, które ustępują po kilku godzinach.

Po badaniu – o czym należy pamiętać?

Po badaniu kolonoskopii rezygnujemy z prowadzenia pojazdów przez kilka godzin, zwłaszcza jeśli stosowano analgosedację lub znieczulenie ogólne.
Można stopniowo wrócić do normalnej diety, zaczynając od lekkostrawnych posiłków.
Jeżeli pojawi się ból brzucha, gorączka lub krwawienie, należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.

Przygotowanie do kolonoskopii jest kluczowe dla skuteczności i bezpieczeństwa całego badania. Odpowiednia dieta bezresztkowa, właściwe przyjmowanie preparatu Fortrans oraz przestrzeganie zaleceń lekarza pozwalają uzyskać pełen obraz jelita grubego i umożliwiają wykrycie zmian, takich jak polipy czy objawy raka jelita grubego, na bardzo wczesnym etapie.

Dzięki programowi badań przesiewowych raka jelita grubego każdy pacjent w odpowiednim wieku może wykonać badanie kolonoskopii bezpłatnie. Pamiętaj – przygotowanie należy rozpocząć z wyprzedzeniem i skonsultować każdy krok z lekarzem. To prosty sposób, by zadbać o zdrowie i życie.